Vườn Quốc Gia Yok Don

I. GIỚI THIỆU CHUNG:
1. Giới thiệu chung về Vườn quốc gia Yok Don:
Vườn quốc gia Yok Don có diện tích 115.545ha, là khu rừng đặc dụng có diện tích lớn thứ hai trên toàn quốc. Lâm phận của Vườn và vùng đệm nằm trên địa giới hành chính của 7 xã, 3 huyện và 2 tỉnh gồm tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Đắk Nông, cách thành phố Buôn Ma Thuột 38 km. Là khu bảo tồn hệ sinh thái rừng khộp duy nhất tại Việt Nam, Vườn quốc gia Yok Don có tính đa dạng sinh học cao với 1.006 loài thực vật, 650 loài động vật, trong đó có nhiều loài động vật, thực vật đặc hữu, nguy cấp, quý, hiếm như voi, bò tót, các loài thú móng guốc, các loài cây gỗ quý. Vườn quốc gia Yok Don được đánh giá là nơi có tiềm năng cung cấp các dịch vụ phục vụ cho công tác nghiên cứu khoa học, học tập và tham quan du lịch. Ngoài ra, với sự tồn tại đa dạng về văn hoá bản địa lâu đời của đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng đệm, Vườn quốc gia Yok Don còn được được ghi nhận là trung tâm du lịch về văn hoá của vùng Tây Nguyên. Đây cũng là Vườn quốc gia duy nhất có mô hình du lịch thân thiện với voi nhà và voi hoang dã trong môi trường sống tự nhiên của chúng, hàng năm, thu hút được nhiều đoàn khách du lịch trong nước và quốc tế đến tham quan.
2. Quá trình hình thành và phát triển:
Với vị trí, vai trò và tầm quan trọng đặc biệt của rừng Yok Don, năm 1992 Bộ trưởng Bộ Lâm nghiệp đã ra Quyết định số 301/TCLĐ ngày 24/6/1992 về việc thành lập Vườn quốc gia (VQG) Yok Don trực thuộc Bộ Lâm nghiệp với diện tích rừng giao quản lý và bảo vệ là 58.200 ha; ngày 18/4/2002 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 39/2002/QĐ-TTg về việc mở rộng diện tích VQG Yok Don lên 115.545 ha; Dự án "Quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững VQG Yok Don giai đoạn 2010 - 2020" được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt năm 2012. Về phát triển du lịch, ngày 11/11/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2162/QĐ-TTg Phê duyệt "Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch vùng Tây nguyên đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030", theo đó Vườn quốc gia Yok Don được xác định là khu du lịch quốc gia phục vụ cho du lịch tham quan, nghiên cứu khoa học, khám phá, mạo hiểm, tìm hiểu bản sắc văn hoá dân tộc và nghỉ dưỡng...
Cộng đồng địa phương sinh sống xung quan Vườn quốc gia Yok Don hiện rất nghèo, thiếu đất sản xuất, có đời sống phụ thuộc nhiều vào việc khai thác tài nguyên rừng thiếu bền vững. Việc phát triển du lịch sinh thái với sự tham gia của người dân ở Vườn quốc gia Yok Don là một trong những giải pháp tối ưu để giúp cho người dân phát triển kinh tế bền vững, từ đó sẽ giảm thiểu tác động tiêu cực tới nguồn tài nguyên thiên nhiên góp phần quan trọng vào xoá đói, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới, đảm bảo an sinh xã hội, giữ vững quốc phòng an ninh và trật tự an toàn xã hội.
3. Vị trí địa lý, địa hình và khí hậu.
Vườn quốc gia Yok Don toạ lạc cách thành phố Hồ Chí Minh 400 km về phía Bắc. Cách thành phố Buôn Mê Thuột, trung tâm tỉnh Đắk Lắk 40km về phía Tây. Vườn nằm trên địa phận hành chính của các xã Krông Na, Eahaur và Eawen của huyện Buôn Đôn; Ea Bung và Cu M’lanh của huyện Ea Súp; Dak Wil, Eapo của huyện Cư Jut thuộc tính Đắk Nông.

Toạ độ địa lý: 12045’ - 13010’ vĩ độ Bắc; 107029’30” - 107048’ 30” độ kinh Đông.
Khí hậu: Khí hậu gió mùa nhiệt đới có hai mùa rõ rệt. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11; mùa khô từ tháng 12 đến tháng 4.
Nhiệt độ: Trung bình từ 240 - 260, cao nhất vào tháng 5, thấp nhất vào tháng 1.
Lượng mưa: 1500 - 2000mm/năm. Tháng cao nhất: 280 mm (tháng sáu), Tháng thấp nhất: 0 mm (tháng Giêng). Độ ẩm 76% mưa giữa tháng 5 và tháng 11.

Về ranh giới.
Theo quyết định số 39/QĐ-TTg, Vườn Quốc gia Yok Don có ranh giới như sau:
+ Phía Bắc ranh giới chạy theo đường ôtô từ ngã ba Cư M’Lan (tỉnh lộ 1A) qua đường biên phòng số 2 đến biên giới Việt Nam - Cam Pu Chia.
+ Phía Nam giáp huyện Cư Jut, cắt và chạy dọc theo đường 6B từ km 22 + 500 đến suối Đăk Đam.
+ Phía Đông ranh giới chạy theo tỉnh lộ 1A, từ ngã ba Cư M’Lan đến Bản Đôn và sau đó ngược sông Srêpôk đến ranh giới huyện Cư Jut.
+ Phía Tây là biên giới Việt Nam - Cam Pu Chia.

Tính đa dạng phong phú về hệ động thực vật rừng.

Hệ thực vật.
Vườn Quốc gia Yok Don được xem như một bảo tàng sống sinh động để nghiên cứu nguồn gốc lịch sử tiến hoá, các mối quan hệ giữa các kiểu rừng thường xanh, rừng bán thường xanh và rừng thưa cây lá rộng rụng lá khô nhiệt đới (rừng Khộp), đây là hệ sinh thái độc đáo đặc trưng của Việt Nam và thế giới.
Những nghiên cứu về đa dạng sinh học được thực hiện ở Vườn đã phát hiện được 1.006 loài thực vật, thuộc 132 họ, 464 Chi. Số các loài thực vật có khả năng cung cấp gỗ với đường kính từ 20cm trở lên là 120 loài gồm nhiều loài gỗ như Dầu Trà Beng, Dầu Lông, Cẩm Liên, Cà Te, Giáng Hương, cẩm lai,...và 64 loài thực vật có thể sử dụng làm dược liệu.
Các nhà khoa học cũng đã phát hiện được các loài thực vật trên hợp lại và tạo thành một thảm rừng rộng lớn phủ kín hơn 90% diện tích toàn Vườn và chia thành 3 dạng chính như sau:

Rừng thưa cây lá rộng, rụng lá theo mùa (Rừng khộp): là kiểu rừng chiếm ưu thế trong toàn Vườn. Đặc trưng của kiểu rừng này là tầng cây gỗ thưa, tán lá không liên tục, rụng lá về mùa khô. Nhờ thế, lượng ánh sáng có thể lọt xuống đất rất lớn, tạo điều kiện cho rừng cây tái sinh và lớp cỏ phát triển tốt.
Rừng kín, lá rộng thường xanh (Rừng thường xanh): Loài thực vật đặc trưng của kiểu rừng này là các cây Săng đào (Hopea ferrea) và sao đen (Hopea odorata) ven sông suối là rừng hành lang với ưu thế của 2 loài tre: Tre La Ngà, và tre Gai. Xen giữa các bụi tre nổi lên các cây gỗ khổng lồ của loài Dầu rái.
Rừng kín nửa rụng lá: Phát triển ở vùng chuyển tiếp giữa 2 kiểu rừng rụng lá (rừng khộp) và rừng thường xanh là các vạt rừng bán thường xanh, với ưu thế rõ rệt của loài Bằng lăng rất dễ nhận ra từ xa...

Trong các kiểu rừng trên thì kiểu rừng thưa cây lá rộng rụng lá khô nhiệt đới (rừng Khộp) là kiểu rừng đặc trưng của vùng khô Nam Đông Dương. Trong rừng có thảm cỏ phát triển với hơn 60 loài thuộc họ Cỏ, vì thế đây là nơi sinh sống phù hợp của nhiều loài thú lớn như: Voi, bò Tót, bò Rừng, gấu, nai, cheo cheo…
Hệ động vật.

Hệ động vật của Vườn rất phong phú và đặc sắc với 92 loài thú thuộc 30 họ, 12 bộ; 373 loài chim thuộc 70 họ, 7 bộ; 55 loài bò sát,18 loài ếch nhái 112 loài cá và khoảng trên 437 loài côn trùng. Trong số này có tới 41 loài thú, 22 loài chim, và một số loài bò sát quí hiếm đã được đưa vào Sách Đỏ Việt Nam như nai Cà Toong, bò Xám, bò Tót, bò Rừng, trâu Rừng, báo, hổ, công, gà Lôi, gà Lôi (hông tía), sóc bay, Hồng Hoàng, các sấu nước ngọt. Điểm đặc biệt các loài thú quí ở đây sống thành những quần thể lớn và tập trung như bò Tót, bò Rừng, mang Lớn, sói Đỏ, vọoc và đặc biệt phải kể đến loài voi Châu á, Loài thú quí đã gắn Vườn Quốc gia Yok Don là khu vực duy nhất ở Việt Nam bảo tồn kiểu rừng khô cây họ Dầu có nhiều loài thú lớn quý hiếm với số quần thể lớn và tập trung như: Mang Lớn, nai Cà Toong, voi Châu á, hổ, sói Đỏ...

Giá trị về văn hoá - lịch sử.
Ngoài các giá trị đa dạng sinh học cao, Vườn Quốc gia Yok Don còn là nơi để khám phá các giá trị văn hóa đặc sắc của các dân tộc Tây Nguyên. Nhiều nét kiến trúc cổ truyền từ ngàn xưa, cũng như các phong tục tập quán của cư dân địa phương vẫn còn được giữ nguyên vẹn.
Đến thăm Vườn Quốc gia Yok Don, du khách có thể tham quan các buôn làng, tìm hiểu các tập tục, tham dự các lễ hội, nghỉ ngơi trong những nếp nhà sàn thoáng mát; được thưởng thức các món ăn, thức uống đặc sản như cơm lam, rượu cần, gà nướng ... Về đêm, du khách có thể tham gia những các tiết mục giao lưu văn hoá cồng chiêng, ca hát, nhảy múa theo các vũ điệu cổ truyền trong âm vang của những nhạc cụ được chế tạo từ tre, nứa đầy tính sáng tạo. Được nghe kể về các truyền thuyết sinh động gắn liền với sự hình thành của các ngọn núi, dòng sông, con suối...
Địa bàn Vườn Quốc gia Yok Don được xem là nơi giao lưu hội tụ của các cộng đồng anh em các dân tộc, được xem là thủ phủ đầu tiên của tỉnh Đắc Lắk. Trên địa bàn VQG còn lưu dấu các di tích lịch sử cách mạng được hình thành trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược như đường mòn Hồ Chí Minh, Bến đò giao liên... Đây là những di tích lịch sử, đầy sức hấp dẫn du khách.

Giá trị về môi trường và cảnh quan:

Vườn quốc gia Yok Don có phong cảnh thơ mộng, trữ tình giữa cảnh rừng trùng trùng, điệp điệp với dòng sông Srêpôk huyền thoại được tạo bởi hai nhánh sông Krông Nô và Krông Ana chảy qua và tạo thành nhiều thác ghềnh hùng vĩ, nước chảy quanh năm, khi hậu tương đối mát mẻ, trong lành.

4. Chức năng của Vườn quốc gia Yok Don:

VQG Yok Don là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Tổng cục Lâm nghiệp, có chức năng quản lý, bảo vệ phát triển rừng đặc dụng; bảo tồn và phát huy các giá trị đặc biệt về thiên nhiên, mẫu chuẩn hệ sinh thái, đa dạng sinh học, nguồn gen sinh vật, di tích lịch sử, văn hóa, cảnh quan; nghiên cứu khoa học; cung ứng dịch vụ môi trường rừng và du lịch sinh thái thuộc phạm vi được giao quản lý và theo quy định của pháp luật.

5. Nhiệm vụ và quyền hạn của Vườn quốc gia Yok Don:

Xây dựng và trình Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án, dự án về bảo tồn và phát triển rừng đặc dụng; điều chỉnh khu rừng đặc dụng; phát triển rừng bền vững.
Thực hiện bảo vệ hệ sinh thái rừng; phát triển bền vững các nguồn tài nguyên thiên nhiên và tính đa dạng sinh học hiện có; ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi xâm hại rừng, môi trường, cảnh quan;
Tổ chức các hoạt động thu hút cộng đồng tham gia quản lý bảo vệ rừng, góp phần nâng cao đời sống của nhân dân vùng đệm theo mục tiêu bảo tồn và phát triển bền vững;
Bảo tồn các hệ sinh thái rừng, cứu hộ, phát triển sinh vật, phục hồi tài nguyên và cảnh quan thiên nhiên cụ thể:
Bảo tồn các hệ sinh thái rừng; phòng, trừ sinh vật ngoại lai; phục hồi phát triển các hệ sinh thái rừng; bảo vệ, bảo tồn các loài động vật, thực vật rừng đặc hữu, nguy cấp, quý, hiếm và các loài có nguy cơ tuyệt chủng;
Quản lý bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử, văn hóa, cảnh quan thiên nhiên trong VQG Yok Don;
Phòng cháy, chữa cháy rừng, phòng, trừ sinh vật gây hại nặng theo quy định của pháp luật;
Lưu trữ, bảo tồn nguồn gen các loài nguy cấp, quý, hiếm, có nguy cơ tuyệt chủng;
Duy trì giống gốc, cung cấp nguồn giống cho phát triển gây nuôi theo quy định hiện hành của nhà nước.

+ Về lĩnh vực nghiên cứu khoa học: VQG Yok Don có nhiệm vụ xây dựng chương trình, kế hoạch, đề tài nghiên cứu khoa học, tổ chức triển khai thực hiện sau khi được phê duyệt; nghiên cứu khoa học về bảo vệ, bảo tồn và phát triển động, thực vật rừng, đa dạng sinh học, đặc biệt là đối với các loài động thực vật đặc hữu, quý, hiếm, nguy cấp; Tổ chức các dịch vụ nghiên cứu khoa học, hợp tác và cung ứng giống cây rừng, động vật rừng từ các hoạt động nghiên cứu khoa học; thu thập, nuôi trồng thực nghiệm, bảo tồn nguồn gen các loài động, thực vật rừng hoang dã; Tổ chức thực hiện các chương trình, dự án hợp tác quốc tế sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; nghiên cứu xây dựng và chuyển giao các mô hình: lâm nghiệp, trang trại; mô hình lâm, nông, ngư kết hợp; mô hình làng sinh thái.

+ Về lĩnh vực dịch vụ môi trường rừng, du lịch sinh thái và giáo dục cộng đồng VQG Yok Don có nhiệm vụ xây dựng, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện các quy hoạch, dự án phát triển dịch vụ môi trường, du lịch sinh thái sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Tổ chức thực hiện chính sách về chi trả dịch vụ môi trường rừng; các hoạt động kinh doanh du lịch sinh thái theo quy định; Tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức pháp luật về quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn thiên nhiên, môi trường rừng, đa dạng sinh học và phát triển bền vững rừng đặc dụng cho khách du lịch và cộng đồng dân cư sống quanh VQG Yok Don;

Thực hiệp hợp tác liên doanh, liên kế với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước về bảo tồn thiên nhiên, đa dạng sinh học và phát triển bền vững rừng đặc dụng;
Thực hiện công tác thống kê, quản lý cơ sở dữ liệu về rừng đặc dụng, chế độ báo cáo Tổng cục về kết quả nhiệm vụ được giao;
Xây dựng, tổ chức thực hiện chương trình cải cách hành chính; công tác phòng, chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thuộc lĩnh vực được giao.
Quản lý tổ chức bộ máy, biên chế viên chức, vị trí việc làm, số lượng viên chức và người lao động; thực hiện chế độ tiền lương và các chế độ chính sách, khen thưởng, kỷ luật theo quy định của pháp luật và phân cấp quản lý của Tổng cục Trưởng;
Quản lý tài chính, tài sản và các nguồn lực khác được giao; tổ chức quản lý việc thu và sử dụng nguồn thu thuộc phạm vi quản lý của VQG Yok Don;
- Thực hiện các nhiệm vụ khác do Tổng cục trưởng và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao thực hiện.
Vườn quốc gia Yok Don là vườn có diện tích lớn với hệ động, thực vật phong phú, đa dạng có giá trị cao trong đời sống chúng ta. Với 185 người làm nhiệm vụ quản ly, bảo vệ và phát triển rừng, Vườn quốc gia Yok Don gặp rất nhiều khó khăn. Rất mong nhận được sự hợp tác của các cá nhân, tổ chức trong công tác bảo vệ, bảo tôn tài nguyên thiên nhiên của Quốc gia.

II. DU LỊCH VƯỜN QUỐC GIA YOK DON:
1. Dịch vụ du lịch tại Vườn Quốc gia Yok don
Tổ chức các chương trình thực tập, nghiên cứu về động thực vật;Trải nghiệm cùng voi; Đi bộ trong rừng; Các hoạt động giáo dục môi trường; Cho thuê xe đạp địa hình;
Du thuyền độc mộc, thuyền máy trên sông; Xem chim, thú;Giao lưu văn hóa cồng chiêng; Lưu trú nhà khách, võng, trại du lịch; Phục vụ ăn, uống, lễ hội, hội thảo…
2. Các loại hình du lịch:
2.1. Loại hình du lịch tham quan nghiên cứu: Loại hình này chủ yếu phục vụ cho các đối tượng du khách đến vườn để nghiên cứu, thực tập, làm đề tài về hệ động, thực vật, đất đai...
2.2. Du lịch văn hoá: Giới thiệu với du khách về những nét đặc sắc của văn hoá bản địa như phong tục, tập quán, các lễ hội truyền thống...
2.3. Du lịch sinh thái: Loại hình du lịch đi bộ dã ngoại tham quan rừng, quan sát chim, thú hoang dã, kết hợp giải trí với giáo dục môi trường
2.4.Thể thao, mạo hiểm: Loại hình du lịch tham quan rừng bằng xe đạp địa hình, leo núi Yok Don, du thuyền trên sông.
3. Lưu trú:
Nhà khách Yok Don: Vườn Quốc gia Yok don có 03 khu nhà khách với 19 phòng thoáng mát, đầy đủ tiện nghi. Nhà khách được xây dựng ở những vị trí đẹp. Tất cả các phòng đều có cửa sổ nhìn ra sông, hồ, rừng… nên quý khách được hít thở không khí trong lành, mát mẽ của núi rừng Yok don. Quý khách sẽ thấy thoải mái và khỏe khoắn hơn sau những đêm lưu trú tại nhà khách Vườn Quốc gai Yok don
Trại du lịch: là loại hình lưu trú thuận tiện cho những người thật sự yêu thích thiên nhiên, muốn hòa mình vào thiên nhiên để thưởng thức những âm thanh của côn trùng, muông thú, tiếng chim hót véo von, âm thanh của những tiếng gió rì rào…Trại có lưới chống muỗi, tấm che mưa, nệm, gối…Lưu trú trại du lịch, quý khách sẽ cảm thấy thoải mái sau những ngày làm việc mệt nhọc và như được trốn thoát khỏi môi trường phố xá ôn ào để hòa mình vào thiên nhiên tươi đẹp.
Quý khách có thể mang theo chiếc trại nhẹ, xinh sắn, tiện nghi và chọn cho mình một vị trí đẹp, phù hợp để có một đêm thả hồn vào thiên nhiên để cảm nhận những điều kì thú.
10.3. Võng: Không ai không biết sự tiện nghi của chiếc võng. Chúng ta lớn lên trong những âm thanh kẻo kẹt của tiếng võng cùng với những lời ru ngọt ngào ấp áp của cha mẹ chắc hẵn không thể nào làm ta quên được.
Nay, chúng tôi lại dùng những chiếc võng tiện nghi này để cho quý khách thả hồn vào thiên nhiên trong những phút giây yên tỉnh để rồi có những dấc mơ đẹp của thời thơ ấu.

4. Điểm tham quan:
Thác bảy nhánh: Đây là điểm tham quan lý tưởng cũng là nơi duy nhất mà dòng sông Sêrêpok huyện thoại chia làm bảy nhánh tạo nên nhiều cảnh đẹp để hấp dẫn du khách.

Thác Phật: Theo người dân ở đây kể lại rằng từ lâu rồi họ cũng không nhớ được chính xác mốc thời gian, nhưng ông bà của họ đã gặp một số nhà sư đi truyền đạo. Khi đến đây thi gặp sông nên không qua được. Họ đã làm lán trại bên bờ sông cạnh một thác nước trong một thời gian để làm bè qua sông.Vì vậy, người dân ở đây mới gọi tên thác là Thác Phật.

Suối Dak Lau (cách văn phòng Vườn khoảng 7 km), Dak tol (cách VPV 15 km), Dak ken (cách VPV 25 km):Là những dòng suối tự nhiên uốn lượn như những con rồng xinh xắn. Về mùa khô, nước trong vắt như những chiếc gương soi bóng những hàng cây xanh biếc. Quý khách có thể tham quan và câu cá thư giãn tạo ấn tượng cho chuyến tham quan.

Núi Yok don: Ngọn núi cao nhất là biểu tượng đẹp và được chọn để đặt tên cho Vườn Quốc gia. Theo tiếng M’nông Yok có nghĩa là núi, Đôn có nghĩa là đồi. Vậy ta có thể hiểu nghĩa của từ Yok Don là ngọn núi cao được tạo nên từ những quả đồi. Đây là ngọn núi được bao phủ bởi thảm rừng thường xanh giữa muôn trùng rừng khộp tạo nên một cảnh quan tuyệt đẹp.
Người dân địa phương kể rằng núi Yok Don có một sự huyền bí. Trước khi leo lên núi mà mang theo ý định xấu như đi săn bắn thú rừng hoặc chặt cây lấy gỗ thì người đó sẽ bị lạc đường và không tìm ra lối về.
Bạn hãy tham gia chương trình du lịch để chinh phục đỉnh núi Yok Don, tận hưởng vẽ đẹp hùng vĩ và cảm nhận được sự linh thiêng của núi.

Buôn Jang Lành, Drang Phok, Buôn Đôn: Là những buôn định cư khá lâu trên vùng đệm Vườn quốc gia Yok Don. Người đồng bào thiểu số ở đây chủ yếu là Ê đê, M’nông và có thêm một số đồng bào từ nơi khác di cư tới như Lào, Tày, Mường…tạo ra một nên văn hóa đa sắc tộc. Họ có những phong tục, tập quán khác biệt so với người Kinh, có những lễ hội truyền thống rất đặc biệt mang đậm nét Tây Nguyên.

Mời quý khách hãy đến tham quan Vườn quốc gia Yok Don để khám phá hệ sinh thái độc đáo của rừng nguyên sinh. Quan sát các loại động vật và tham gia những hoạt động trải nghiệm thiên nhiên, thưởng thức bầu không khí trong lành, tham quan buôn làng để tìm hiểu, khám phá những nét đẹp về phong tục, tập quán và tham dự các lễ hội truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên…Hy vọng, quý khách sẻ hài lòng với những tour du lịch tại Vườn quốc gia Yok Don.